Bu dəfə bloqumuzda protezlərə qulluqdan, onların düzgün istifadə qaydasından və protezlərin boşalması zamanı nə etməli olduğumuzdan danışacağıq.

Əvvəlcə bütün suallara cavab verməmişdən öncə protezin və diş-çənə sisteminin quruluşunu sadə şəkildə də olsa öyrənməliyik. 

Bildiyimiz kimi protezlər tam dişsiz çənəyə və ya qismən dişləri olmayan çənəyə hazırlanır. Bu zaman pasiyentin ağzından xüsusi ölçülər alınır və mərhələli şəkildə protezlər hər pasiyentə individual olaraq laboratoriyada düzəldilir. Protezlər bir qayda olaraq ya tamamilə plastmasdan olur, ya da içərisi metal karkas, yalnız üst görünən və damağa söykənən hissəsi plastmas olur. Məncə bura qədər hər şey aydındır. 

İndi isə keçək diş – çənə sisteminə .  Çənə sümüyü ağzın içinə baxdıqda hər tərəfdən çəhrayı diş əti və selikli qişa ilə örtülüb. El arasında bunların hamısına damaq deyirlər, əslində isə damaq yuxarı çənənin tavan hissəsinə deyilir. Dişlər olduğu müddətdə həmin diş əti dişin boyun hissəsinə qədər dişi də örtür, amma dişlər çəkildikdən sonra yalnız çənə sümüyünü əhatə edir. Həmin yerə protez yatağı deyilir, çünki dişlər olmayan yerdə çənənin boş hissəsini protez doldurur. Fikrimcə burda da qeyri – adi çətin bir şey yoxdu. 

İndi keçirik işin məğzinə. Yuxarıda deyilənlərdən belə nəticə çıxır : protez sərt materialdandır, damaq isə yumuşaq . Və protezi taxanda diş əti 2 sərt təbəqənin arasında sıxılır – bir tərəfdən protez, digər tərəfdən çənə sümüyü.

Elə ona görə də protezi təzə-təzə istifadə edən vaxtlarda əksərən damaqda döyənəklər yaranır. Onların bir qismi damaq yeni yüklənmə növünə öyrəşəndən sonra öz-özünə keçir, bir qismi də protez korreksiya olunandan sonra.

Protezdən istifadə

Diş protezləri düzgün istifadə olunduqda və ona yaxşı qulluq etdikdə illərlə sahibinin həyat keyfiyyətini artırır. Çox təəssüf ki, bir çox hallarda pasiyentlər protezlərdən necə düzgün istifadə etməli olduqlarını, onlara necə qulluq etmək qaydalarını bilmirlər. Aşağıda protezdən istifadənin bir neçə vacib qaydasını qeyd edirəm.

1. Diş protezləri çox sərt qidaları çeynəmək üçün hesablanmayıb. Qoz-fındıq sındırmaq, kababın sümüyünü dartışdırmaqla ən bahalı protezi belə qısa müddətdə zay etmək olar.
2. Protezin plastmas hissəsi məsaməli bir materialdır. Ona görə də asanlıqda yeyilir, rəngini dəyişir. Bunlar baş verməsin deyə, protezləri ilıq suda yalnız yumuşaq fırça və uşaqlar üçün olan diş pastası ilə sürtmək lazımdır. Və bu zaman ehtiyyatlı olmaq lazımdır, çünki əlinizdən yerə düşsə və ya çox sıxsanız, protez çatlaya və ya qırıla bilər. 
3. Protezi ağızdan kənarda yalnız nəm yerdə saxlamaq lazımdır, çünki quruduqda protez çatlayır, bakteriyalar onun üzərində çoxalaraq xoşagəlməz qoxu yaradır. Ən yaxşısı su ilə dolu bir qabda saxlayın. 
4. Protez əgər dişlərinizə taxılırsa, onu sona qədər yalnız barmaqlarınızla yerinə otuzdurun. Sadəcə protezi yerinə qoyub tam oturması üçün dişlərinizi sıxsanız, protez qeyri-bərabər yüklənmədən çatlaya, formasını dəyişə və ya sına bilər. 
5. Dişlər çəkildikdən sonra çənə sümüyü və onunla bərabər damaq da zamanla çökür. Və protezi istifadə etdikcə bir müddətdən sonra protezlə damağın arasında boşluq yaranır. Ona görə protezin içəri tərəfini ən azı ildə bir dəfə olmaqla doldurmaq lazımdır. Əks halda həmin nahiyədən protez gücə düşərək sınır. 
6. Protezin ömrü ortalama 5 ildir. 5 il ərzində damaqda o qədər ciddi dəyişikliklər gedir ki, artıq 5 il əvvəl götürülmüş ölçüylə hazırlanmış protez hazırki damağa uyğun gəlmir. Bundan başqa protezin süni dişləri yeyilir, protezin karkas hissəsi milyonlarla çeynəmə hərəkətindən sonra üzülür. Nəticədə protez nə estetik, nə də funksional tələblərə artıq cavab vermir. Həmçinin köhnəlmiş protez damağınızı aşırı dərəcədə əzərək onun daha da çökməsinə, yerdə qalan dişlərin də yüklənmə səbəbindən zəifləməsinə və ya laxlamasına səbəb olur. Ona görə vaxtında diş protezlərinizi yeniləyin.

Sonda ümumi olaraq bir daha qeyd edim ki, həm öz dişləriniz, həm də diş protezləriniz daimi qulluq tələb edir. Düzgün baxım olduqda dişlərinizin də, protezlərinizin də ömrü uzanır. Və ən əsası siz sağlam və gözəl təbəssümə sahib olursunuz.